علیرضا افتخاری در سال ۱۳۳۷ در اصفهان در خانوادهای نسبتاً فقیر به دنیا آمد. وی در سال ۱۳۵۵ ازدواج نمود و حاصل این ازدواج سه فرزند به نامهای الهام، مرجان و آوا میباشد.
افتخاری در کودکی نزد طباطبایی، نوازندهٔ ویولن تعلیم دید. از ۱۲ سالگی نزد تاج اصفهانی به یادگیری ردیفهای آوازی پرداخت. پس از مدتی نیز همزمان به بهرهگیری از آموزشهای جلیل شهناز و حسن کسائی در زمینهٔ ردیفهای موسیقی سنتی مشغول شد. در سال ۱۳۵۷ خورشیدی در آزمون باربد و در حضور علیاکبر شهنازی، داریوش صفوت، علی تجویدی موفق به کسب رتبهٔ نخست شد. از سال ۱۳۶۰ نزد غلامرضا دادبه به یادگیری موسیقی پرداخت. در سال ۱۳۶۲، نخستین آلبوم خود را به توصیهٔ فرامرز پایور با نام «آتش دل» و به یاد تاج اصفهانی منتشر کرد. افتخاری بعد از سه سال کارهایی نظیر راز و نیاز با همکاری حسین علیزاده و مهرورزان با همکاری محمدعلی کیانینژاد را اجرا کرد. افتخاری در سالهای نخست دههٔ ۱۳۶۰ خورشیدی، اجراهای خصوصی نیز بههمراه حسن کسائی، حبیبالله بدیعی، غلامحسین بیگجهخانی و جلیل شهناز داشت که این آثار تک نسخهای بودند و هیچگاه منتشر نشدند.
اواخر دههٔ ۱۳۶۰ خورشیدی، وی کنسرتهایی را در ژاپن، آلمان، کانادا و بریتانیا برگزار کرد. کنسرت راه ابریشم، که در ۲۸ شهر دنیا اجرا شد و همچنین کنسرت آلمان که با همراهی پرویز مشکاتیان برگزار شد، از جملهٔ این کنسرتها هستند.در یکی از همین کنسرتها در ونکوور کانادا شایعه بمبگذاری در سالن سبب شد که افتخاری به مدت ۶ ساعت بدون امکانات صوتی در فضای آزاد برنامه اجرا کند.
افتخاری نخستین فردی بود که پس از انقلاب ۱۳۵۷، اشعار حافظ را به صورت ترانه و تصنیف خواند. تصنیفهایی همچون روز هجران و نفس باد صبا از این گونهاند.
دوران کاری افتخاری به سه بخش تقسیم میشود. بخش نخست، از سال ۱۳۶۲ تا ۱۳۷۵ که بسیار کمکار بود. تعداد آثار او در این دوره، بهطور متوسط حدود یک آلبوم در سال است. دورهٔ دوم، از سال ۱۳۷۵ تا ۱۳۸۹ که دورهٔ اوج افتخاری بهشمار میآید و بهطور متوسط پنج آلبوم در سال خواندهاست. سومین دوران کاری افتخاری از سال ۱۳۸۹ به بعد است که بسیار کمکار بوده و آثار بسیار کمی از وی انتشار یافتهاست.
افتخاری در این دوران بیشتر به مکتب اصفهان و روایت آوازی تاج اصفهانی وفادار بود. او در این دوران حدود ۱۵ آلبوم خواندهاست که سیر تحول سبک افتخاری را به نمایش گذاشتهاست. او با انتشار آلبوم آتش دل به توصیهٔ فرامرز پایور در سال ۱۳۶۲ کار خود را شروع کرد و با آلبوم نیلوفرانه در سال ۱۳۷۵ سبک آوازی خود را یافت. از جمله آثار افتخاری در این دوران آلبومهای مهمان تو با همکاری جمشید عندلیبی، شور عشق با همکاری فریدون شهبازیان، راز و نیاز با نوازندگی حسین علیزاده، مقام صبر با نوازندگی پرویز مشکاتیان، زیباترین با همراهی محمدجواد ضرابیان و سرمستان هستند.
افتخاری در این دوران به موسیقی سنتی وفادار بود. در ابتدای این دوران، حجمِ غالبِ آلبومهای او آواز بودهاند ولی در اواخر این دوران، به ارائه یک یا دو آواز در هر آلبوم و خواندن حدود ۶ قطعهٔ تصنیف رسید. برخی آلبومها نظیر امان از جدایی و تازه به تازه که هر دو از ساختههای محمدجلیل عندلیبی هستند، بهطور کامل فاقد آواز بودهاند و هر آلبوم ۸ قطعهٔ تصنیف دارد. در این دوران او به سمت تصنیف حرکت کرد.
در ابتدای این دوران افتخاری که به ۴۰ سالگی نزدیک شدهبود، سبک و سیاق خوانندگی خود را یافت. خوانندگی آلبومهای دنبال دل به آهنگسازی علی تجویدی و همایون خرم و قلندروار به آهنگسازی عماد توحیدی در این دوران است. در این دوران افتخاری بسیار پرکار بود و آلبومهای او بسیار پرفروش بودند. نیلوفرانه از آثار این دوران و پرفروشترین آلبوم موسیقی ایران است.
افتخاری در این سالها تصنیفهای بسیاری خواند و این قطعات را تکنیکی و شنیدنی اجرا کرد. آلبومهای پاپ-سنتی شکوه عشق، شب کوچهها و عطر مهر که همگی به آهنگسازی فریدون خشنود در این سالها منتشر شدند، دارای فضای تلفیقی و پاپ بودند و ملودی، تنظیم و ریتم آنها با آثار پیشین افتخاری متفاوت بود.
آلبوم نسیمای علیرضا افتخاری با استقبال روبرو شد، این آلبوم ساختهٔ فضلالله توکل، از نوازندگان سنتور برنامهٔ گلها و از بدنهٔ موسیقی سنتی بود که برپایهٔ گامها و دستگاههای موسیقی سنتی و با رنگ و بوی مدرن تنظیم شد.
در این دوران افتخاری بازخوانی قطعات قدیمی را انجام داد. آلبومهای یاد استاد، بردی از یادم و دنبال دل نمونههایی از این آثار هستند. همگی این آثار در بازار، موفق به فروش بالایی شدند. نقطهٔ عطف دوران کاری افتخاری، اهتمام او بر خواندن تصنیف بود که در همین دوره نمایان گشت و به بلوغ رسید.
وی در طول فعالیت حرفهای خود بیش از ۷۰ آلبوم موسیقی در سبکهای سنتی، ارکسترال و تلفیقی با همکاری افرادی مانند پرویز مشکاتیان، حسین علیزاده، علی تجویدی، عباس خوشدل، جمشید عندلیبی، محمدعلی کیانینژاد، محمدجلیل عندلیبی، جواد لشکری، محمد موسوی، جلال ذوالفنون، هابیل علیاف، حسن میرزاخانی، محمدجواد ضرابیان، علی جعفریان، فضلالله توکل، محمدرضا چراغعلی، فریدون شهبازیان، کامبیز روشنروان منتشر نمودهاست.
برای نخستین بار در ۱۳۶۳ با آوازی به نام قصهٔ گیسو در ماهور با ضبط کامبیز روشنروان و با نینوازی محمدعلی کیانینژاد در سریال امیرکبیر، صدای او از تلویزیون ایران پخش شد.
از آخرین سالهای دههٔ ۱۳۷۰ و اوایل دههٔ ۱۳۸۰ در برنامههای تلویزیونی مانند با کاروان شعر و موسیقی، ضیافت و … با اجرای سهیل محمودی، مجری و ترانهسرا حضور مییافت و بهصورت بداهه به خوانش آواز و تصنیف میپرداخت. با کاروان شعر و موسیقی به تهیهکنندگی برادران مناجاتی و با اجرای سهیل محمودی، شبهای جمعه از تلویزیون ایران پخش میشد و با دعوت از هنرمندان عرصهٔ شعر و موسیقی، به این دو هنر میپرداخت و بسیاری از نامآوران شعر و موسیقی در این برنامه حضور مییافتند.
فصل هفتم مسابقهٔ استعدادیابی «یک، دو صدا» با موضوع خوانندگی، آهنگسازی و ترانهسرایی با داوری علیرضا افتخاری خواننده، سعید بیابانکی شاعر و پژوهشگر ادبی و محمدرضا چراغعلی آهنگساز و با شعار «نوبت ترانه» در سال ۱۳۹۸ از رادیو ایران برگزار میشد.
نمایش یک نتیجه
